Erteleme
Verimliliğin daimî düşmanı olan erteleme, hemen hemen herkesin hayatının bir noktasında karşılaştığı bir olgudur. En iyi niyetimize rağmen, görevleri geciktirmenin cazibesi çoğu zaman karşı konulamaz.
Ertelemenin Doğası:
Erteleme, harekete geçmede basit bir gecikmeden daha fazlasıdır; görevleri başlatma yeteneğimizi engelleyen psikolojik faktörlerin karmaşık bir etkileşimidir. Bu davranışı anlamak motivasyon, biliş ve duygu alanlarına bir yolculuk gerektirir.
Geçici İskonto ve Anında Tatmin Tuzağı:
Ertelemenin temelinde geçici iskonto kavramı yatmaktadır. Bu bilişsel önyargı, uzun vadeli kazanımlar yerine kısa vadeli ödüllere öncelik vermeyi içerir. Anlık tatminin cazibesinin, önemli görevlerin üstesinden gelme niyetlerimizi sabote edebilir.
Başarısızlık Korkusu ve Mükemmeliyetçilik Paradoksu:
Başarısızlık korkusu, genellikle ertelemenin gölgesinde gizlenen güçlü bir psikolojik güçtür. İki ucu keskin bir kılıç olan mükemmeliyetçilik, bireylerin gerçekçi olmayan yüksek standartları karşılayamama korkusuyla görevleri ertelemesine yol açabilir. Bu korkuları açığa çıkarmak, ertelemeyi anlamak için çok önemlidir.
Erteleme ve Duygusal Düzenleme:
Duygular ertelemenin karmaşık ortaklarıdır. Kaygı, can sıkıntısı veya bunalma gibi duyguların, ertelemenin nasıl hem kışkırtıcısı hem de sonucu olarak hareket edebildiğini ve kırılması zor olan döngüsel bir model yaratabildiğini yapılan araştırmalar arasındadır.
Kendine Şefkat ve Kendi Kendine Konuşmanın Rolü:
Olumsuz ve özeleştirel düşüncelerle karakterize edilen sağlıksız kendi kendine konuşma, ertelemeye önemli ölçüde katkıda bulunabilir. Eyleme geçmenin önündeki psikolojik engelleri ortadan kaldırma stratejileri olarak öz şefkati geliştirmenin ve olumlu kendi kendine konuşmayı benimsemenin önemini yadsınamaz.
Bir Alışkanlık Olarak Erteleme:
Zamanla ertelemek kökleşmiş bir alışkanlığa dönüşebilir. Alışkanlık oluşumunun nörolojik temelleri olabilir. Bunu değiştirmek için dışarıdan destek alınabilir.
Davranışsal Müdahaleler ve Stratejiler:
Ertelemeyi yenmek için pratik stratejiler önemlidir. Bireylerin daha proaktif bir yaklaşım geliştirmek için kullanabileceği Pomodoro Tekniği gibi görev önceliklendirme ve hedef belirleme gibi kanıta dayalı teknikler davranışsal müdahaleler ve uygulamalar kullanılabilir.
Farkındalık ve Erteleme:
Farkındalık, şimdiki an farkındalığına vurgu yaparak ertelemeyle mücadelede güçlü bir araç olabilir.
Proaktif Bir Zihniyet Geliştirmek:
Ertelemenin üstesinden gelmek yalnızca kısa vadeli düzeltmeleri benimsemekle ilgili değildir; proaktif bir zihniyet geliştirmeyi içerir. Bir amaç duygusunu geliştirmenin, gerçekçi hedefler koymanın ve gelişen zihniyeti benimsemenin sürdürülebilir davranış değişikliğine katkısı olabilir.
Çözüm:
Erteleme psikolojisi, bilişsel önyargılardan, duygusal tepkilerden ve kökleşmiş alışkanlıklardan örülmüş çok yönlü bir dokudur. Bireyler, bu olguyu oluşturan karmaşık bağları çözerek, kendi erteleme eğilimleri hakkında değerli bilgiler edinebilir ve bu bilgiyle donanmış olarak, daha fazla üretkenliğe ve kişisel tatmine doğru bir yolculuğa çıkabilir. Unutmayın, ertelemenin psikolojisini anlamak sadece gecikmeyi önlemekle ilgili değildir; daha amaçlı hayatlar yaşamak için kendimizi güçlendirmekle ilgilidir.
Yazar: Gülsu Çuhadar
